193. Ընդգծված դերբայները դարձրո՛ւ բայեր:

Օրինակ`

Քայլող աղջիկ- աղջիկ, որը քայլում է:
Հեռացած ձմեռ- ձմեռը, որ հեռացել է:

Ա. Սլացող/սլանում է/ մեքենա, արևի շուրջը պտտվող մեքենա/արևի շուրջը պտտվող մեքենա/, թունելից դուրս եկող գնացք/թունելից դուրս եկող գնացք/, պատրաստակամորեն հորը մտնող երեխա/երեխա որը պատրաստակամորեն մտնում է հորը/, փոշու ու մրի մեջ աշխատող մարդիկ/մարդիկ, որոնք աշխատում են փոշու ու մրի մեջ:

Բ. Ընկած գրիչ/գրիչ որը ընկել է/, մոռացված երգ/երգը մոռացվել է/, թիթեռի հետևից ընկած երեխա/երեխան ընկել է թիթեռի հետևից/, արձակված ու կախված վարագույր/վարագույր, որը արձակվել ու կախվել է/, լուծված խնդիր/խնդիր որը լուծվել է/, գիշերվա անձրևից խոնավացացած օդ/օդ, որը խոնավացել է գիշերվա անձրևից:

194. Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայից կազմված դերբայներով (ապրելիս, ապրող, ապրած, ապրել):

Նրա ապրած երկար ու ձիգ տարիների մասին ընդամենը մի երկու նախադասություն կարելի է պատմել:

Գետափին՝ զով ծառերի ստվերում ապրելիս հիշում էր իր անապատը, խանձված ավազը:

Կարտոֆիլի արտում ապրող բզեզն արագ բազմանում է ու շարժվում առաջ՝  նոր տարածություններ գրավելու:

Ուզում էր քաղաքից դուրս ու մենակ՝ ապրել հեռու մի դաշտում:

195. Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայի դիմավոր ձևերով:

Քանի՛ տարի է ապրում ես մեր երկրում ու չգիտե՞ս մեր օրենքները:
Եթե մի երկու ամիս էլ ապրեք այս  խոնավ ու անարև երկրում, բոլորովին կմոռանա՞ք մեր գյուղը:
Մի քանի օր այստեղ ապրի ու կտեսնի, թե ի՞նչ դժվար է օրվա հոգսը հոգալը:

Այստեղ եմ ապրում, ուրիշ ելք չունեմ:
Դու երկար ես ապրել այս աշխարհում ու շատ բան ես տեսել, ինձ մի խորհուրդ տո՛ւր:

196. Տրված բայերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝դիմավոր բայերի և դերբայների:

Փակել է, մտնել, փակած, մտար, փակում եմ, մտնում է, փակեցիր, մտած, փակի՛ր, մտնեիր, փակելիս, մտնելիս, կփակենք, մտի՛ր, պիտի փակեք, մտել էինք, փակել էիր, պիտի մտնի:

Դիմավորները ընդգծված են, դերբայերը՝ ոչ։

197. Տրված նախադասություններն այնպես փոխի՛ր, որ դիմավոր բայը դառնա համակատար դերբայ (իս վրջավորությամբ):

Օրինակ`

Երբ կենդանիների պահպանության խնդիրն էին լուծում, բազում դժվարությունների հանդիպեցին: -Կենդանիների պահպանության խնդիրը լուծելիս բազում դժվարությունների հանդիպեցին:

Երբ գետափին զբոսնում էր, հանկարծ շների հալածվող մի եղջերու տեսավ: -Գետափին զբողնելիս հանդիպեցին շների կողմից հալածվող եղջերուի։
Երբ երկրորդ խողովակաշարն էին կառուցում, պարզեցին, որ դա էլ բավարար չի լինելու:-Երկրորդ խողովականաշարը կառուցելիս պարզեցին, որ դա բավարար չի լինելու։

Երբ գետակն անցնում էր, որս անող մի գայլաձուկ տեսավ:-Գետակն անցնելիս որս անող մի գայլաջուկ տեսավ։

Երբ լսում էր ընկերոջ պատմությունը, փորձում էր պատկերացնել, թե ինքն ի՞նչ կաներ այդ պայմաններում:-Լսելիս ընկերոջ պատմությունը փորձում էր պատկերացնել, թե ինքն ի՞նչ կաներ այդ պայմաններում:
Երբ ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մեկին գնահատում ես, կտրուկ ու ծայրահեղ մի՛ լինիր:-Ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մեկին գնահատելիս, կտրուկ ու ծայրահեղ մի՛ լինիր:
Երբ փորձում էր, ընդամենը մի փոքր սխալ էր արել, ու ոչինչ չէր ստացվել:-Փորձելիս ընդհամենը մի փոքր սխալ էր արել ու ոչինչ չէր ստացվել։

198. Տրված բայերից համակատար դերբայներ ստացի՛ր և դրանցով նախադասություններ կազմի՛ր:

Չափել-չափելիս, շարժվել-շարժվելիս, կապել-կապելիս, մտնել-մտնելիս, տեսնել-տեսնելիս:

Մանր բաժանման արժեք ունեցող քանոնով չափելիս չափման սխալը փոքր է լինում։

Շարժվելիս պարզեցինք, որ մեքենայում վառելիք չկա։

Մատիտների խուրցը կապելիս երկու մատիտ ընկան։

Դասարան մտնելիս աշակերտներս ոտքի կանգնեցին։

Նրան տեսնելիս ուզում եմ գրկել։

199. Տրված անորոշ դերբայների բացառական և գործիական հոլովներով (ուց, ով վերջավորությամբ ձևերով) նախադասություններ կազմի՛ր:

Լսել/լսելով,լսելուց/, բարձրանալ/բարձրանալով,բարձրանալուց/, հեռանալ/հեռանալով,հեռանալուց/:

Լսելով տատիկիս պատմածը՝ ավելի արագ սովորեցի դասը։

Տատիկին լսելուց օգուտներ եմ քաղում։

Բարձրանալով սարը՝մենք հասանաք մեր նպատակին։

Սարը բարձրանալուց ուշագնաց եղա։

Հեռանալով տանից, սկսեցի ինքնուրույն լինել։

Հեռանալուց ես միշտ հուզվում եմ։

200.Կետերի փոխարեն պահանջված ձևերով գրի՛ր փակագծում դրված բայերը:

Երգելիս ձայնը գլուխն էր գցում: (երգել- ե՞րբ)
Ձիու սիրտը պայթել էր քուռակի համար վախենալուց: (վախենալ-ինչի՞ց)
Թեյը տանելուց թափեց: (տանել-ե՞րբ)
Կենսախինդ մարդիկ վախենում են լուրջ կամ տխուր կամ ծանր երևալուց: (երևալ-ինչի՞ց)
Ու Մոսկվա գնալուց առաջ մի երկու օրով ման է գալիս հարազատ վայրերում: (գնալ-ինչի՞ց)

Մեղր լցնելուց մի կաթիլ գետին թափեց: (լցնել-ե՞րբ)

201.Փակագծում դրված բայերը կետերի փոխարեն գրի՛ր պահանջված ձևով:

Այդ նամակը կարդալիս նա գունատվեց: (կարդալ-ե՞րբ)

Ամբողջը երեկո կարդալուց հոգնած՝ դուրս եկավ զբոսնելու: (կարդալ -ինչի՞ց) Այդ տունը սպասում էր որդու վերադարձին: 
Չգիտես ինչու, վախենում էր վերջին կամուրջը մինչև վերջ կառուցելուց: (կառուցել -ինչի՞ց)
Ականջները դժժում էին ամբողջ օրն այդ աղմուկը լսելուց: (լսել -ինչի՞ց)
Իրիկնապահին տուն դառնալիս մի անգամ էլ հիշեց խոստումը: (դառնալ-ե՞րբ)
Վիրավորվել էր ընկերոջ՝ առանց պատճառի հետ դառնալուց: (դառնալ -ինչի՞ց)
Վրա-վրա հիվանդանալուց նիհարել էր:  (հիվանդանալ -ինչի՞ց)
Հիվանդանալիս միշտ էլ նիհարում է:  (հիվանդանալ -ե՞րբ)

202. Գտի՛ր, թե ընդգծված բառաձևերը ե՛րբ են սխալ և երբ` ճիշտ: Ուղղի՛ր սխալ ձևերը:
Գնալուց մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:-Գնալիս մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:
Քո գնալուց հետո հյուրեր եկան:
Այդ աղջկան փրկելուց քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր:-Այդ աղջկան փրկելիս քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր։
Մարդու կյանքը փրկելուց բարի գործ կ՞ա:
Շտապելուց ամեն ինչ  գցում էր ձեռքից:
Շտապելուց ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:-Շտապելիս ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:
Հոգնել եմ նույն բանն անվերջ ասելուց:
Այդ ասելուց հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:-Այդ ասելիս հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:
Հեռանալիս հիշեցրեց իր հրավերն ու խնդրանքը:
Հեռանալիս հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:-Հեռանալուց հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:
Ուշադիր դիտելիս վրան ճեղք կնկատես:
Դա դիտելիս հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:-Դա դիտելուց հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:

Սխալները մգեցրած են, ճիշտ նախադասությունները՝ ոչ։

1.Ընդգծե՛ք որոշյալ 3 դերանուն.

ա) այլոց, բոլոր, այնինչի, ամենայն, ոչ ոք, յուրաքանչյուր ոք

բ) ամբողջ, մեկին, մի քանիսով, համայն, ամեն մի, ոչ մի

գ) յուրաքանչյուր, ոչնչից, ոմանց, ողջ, իրեն, ամենքը

2. Ընդգծե՛ք անորոշ 3 դերանուն.

ա) մի, որը, ուրիշ, ամենից, այնինչ, ինչով

բ) իրար, մի քանի, բոլորով, այլ, որոշ, դրանից

գ) մեկնումեկը, սրանց, իրենք, ոմանք, ոչ մեկին, ինչ–որ

3. Ընդգծե՛ք ժխտական 3 դերանուն.

ա) մի քանիսի, ոչ մի, ինչով, ոչ ոք, ոչինչ, մեկից

բ) ոչնչով, ոմանց, ինչ–ինչ, ոչ ոքի, մեկում, ոչ մեկից

4.Արտագրի՛ր` կետերի տեղը դնելով համապատասխան հոլովով ժխտական դերանունը։

Ժխորի մեջ ուշք չէր դարձնում նրա վրա, ոչ ոքի մտքով չէր անցնում, որ Պետու սիրտը թրթռում էր, հենց որ բժիշկը մոտենում էր մի կովի և ավելի երկար սկսում զննել:

Նրանք կգան, կավերեն, և չի մնա էլ ոչինչ:

Դեղին տերևն ընկավ քարին, ոչ մի շշուկ չլսվեց,

Աշուն իջավ ողջ աշխարհին, ոչ մի շշուկ չլսվեց: Ժրության վրա ոչ մեկ այնքան ապուշ չի կտրում, որքան ծույլ մարդը:

Շատ տեսնել և ոչինչ չունենալ նշանակում է ունենալ հարուստ աչքեր և աղքատ ձեռքեր :

Նա ահ չուներ, բացի հորից:

Ամեն ինչ մոռացել է, ոչնչով չի հետաքրքրվում, նույնիսկ թատրոնով:

5. Կազմի՛ր նախադասություններ` գործածելով ոչ ոք և ոչինչ դերանունները բոլոր հոլովներով։

Ոչ ոք

Ոչ ոք չէր համարձակվում հարց տալ խիստ ուսուցչուհուն։

Ոչ ոքի պետք չէ վստահել։

Ոչ ոքին այնքան չեմ սիրում, ինչքան հայրիկիս։

Ոչ ոքից ես մեծ ակնկալիքներ չունեմ։

Ոչ ոքով չեմ հպարտանում, հիասթափվել եմ։

Ոչ ոքում չեմ փնտրում ուրախություն։ Ինչ ցույց են տալիս, դու ընդունում եմ։

Ոչինչ

Ոչինչ ինձ չի կարող զարմացնել։

Ոչնչի մասին հիմա չեմ մտածում։ Կարևորը դասերն են։

Ոչնչին ուշադրություն չի դարձնում, չենք կարողանում հետը շփվել։

Ոչնչից չեմ զվարճանում, հետաքրքրությունս կորել է։

Ամեն ինչ մոռացել է, ոչնչով չի հետաքրքրվում, նույնիսկ թատրոնով:

Նա շատ տխուր է, ոչնչում իրեն չի գտնում։

6. Կազմի՛ր նախադասություններ ամեն ինչ, ամեն մեկը, ամեն մի, ամեն ոք որոշյալ դերանուններով և դրանք փոխարինի՛ր համապատասխան ժխտական դերանուններով:

Ամեն ինչ

Ամեն ինչ ինձ նյարդայնացնում է։

Ոչինչ ինձ չի նյարդայնացնում։

Ամեն մեկը

Ամեն մեկը կարող է կատարել այս աշխատանքը։

Ոչ մեկ չի կարող կատարել այս աշխատանքը։

Ամեն մի

Ամեն մի պատահած դեպք պետք չէ սրտին մոտ ընդունել։

Ոչ մի դեպք պետք չէ սրտին մոտ ընդունել»

Ամեն ոք

Ամեն ոք չի կարող իմ ընկերը լինել։

Ոչ ոք չի կարող իմ ընկերը լինել։

1.Դո՛ւրս գրիր հարաբերական դերանունները, բացատրի՛ր դրանց դերը նախադասության մեջ:

Ինչ աղբյուրից մարդ ջուր խմի, էն աղբյուրը քար չի գցի:

Ինչքան որ գիտուն լինես, չիմացածդ մի անգետից հարցրու:

Ով աշխատի, նա կուտի:

Որտեղ տանձ, պոչը հետն է:

Քանի լեզու գիտես, այդքան մարդ ես:

Ում բախտը ծռվեց, նրա ձին ախոռում էշ կդառնա:

Հարաբերական դերանունները իրար են միացնում պարզ նախադասությունները, և կազմում բարդ նախադասություններ։

2.Որոշի՛ր ընդգծված հարաբերական դերանունների հոլովն ու պաշտոնը:

Այն գեղեցկությունն է իսկապես անեղծ,

Որի(սեռական) սպիտակ ու կարմիր գույնը համադրված է

Բնության քնքուշ ու ճարտար ձեռքով:

Թող նա կորչի անպտուղ, ով(ուղղական) տձև է ու կոպիտ,

Ում(ով-ի սեռական հոլով) չի ընտրել բնությունը՝ իր սերունդը պահպանելու

Մեծությունը միշտ չարիք է դառնում,

Երբ(ուղղական հոլով) բաժանվում է գութը նրանից:

Հիմարությունը հիմարների մոտ այնքան ցայտուն չէ,

Որքան(ուղղական) խենթացած խելոքների մոտ:

Ով(ուղղական) կամենում է հանգիստ ապրել, նա պետք է ապավինի սեփական ուժերին:

Ով(ուղղական) որ քսակը գողանա, քիչ բան գողացած կլինի…

Բայց ով(ուղղական) ինձնից անունս շորթի

Մի բան կշորթի, որ(ուղղական) բնավ նրան չի հարստացնի,

Իսկ ինձ իսկապես կաղքատացնի:

3.Կազմի՛ր նախադասություններ՝ ինչպիսի, ուր, քանի, ով դերանունները գործածելով մեկ որպես հարցական, մեկ որպես հարաբերական դերանուն:

Ինչպիսի

Օ՜, նայիր, ինչպիսի գեղեցիկ վարսեր ունի նա։

Ինչպիսի՞ զգեստներ են քեզ դուր գալիս։

Ուր

Նա ծնվել է այնտեղ, ուր գետը միշտ կարկաչում է ։

Ո՞ւր ես գնում, քո ընտրած ուղղությունը սխալ է։

Քանի

Նայիր այնտեղ, քանի՜ հարյուր թռչուններ են չվում։

Երեխաներ, քանի՞ անգամ ընթերցեմ տեքստը, որպեսզի ընկալեք։

Ով

Ով որ կցանկանա մասնակցել, թող դիմի ինձ, սիրով կօգնեմ։

Ո՞վ է նկարել այս նկարը, շատ գեղեցիկ է։

ՈՐՈՇՅԱԼ ԴԵՐԱՆՈՒՆՆԵՐ

Որոշյալ դերանունները ցույց են տալիս առարկաների կամ անձերի, նրանց հատկանիշների հայտնի, որոշյալ ամբողջություն՝ միասնաբար կամ առանձին-առանձին վերցրած՝ առանց դրանք անվանելու:

Որոշյալ դերանուններն են` ամբողջ(ը), ամեն(ը), ամեն ինչ(ը), ամեն մի, ամեն մեկը, ամեն ոք, ամենքը, բոլոր(ը), յուրաքանչյուր(ը), յուրաքանչյուր ոք, ողջ(ը), համայն, ամենայն:

1. Որոշյալ դերանունները գոյականի փոխարեն գործածվելիս հոլովվում են` ենթարկվելով ի հոլովման: Օրինակ՝ բոլորի, բոլորին, բոլորից…, ամեն ինչի, ամեն ինչից, ամեն ինչով և այլն:

• Որոշյալ դերանունները նախադասության մեջ լինում են ենթակա, ստորոգյալ կազմող բառ, լրացում: Օրինակներ՝ Ողջը կդառնա կրակի բաժին,

Սեղան, մահճակալ, գորգ ու տեղաշոր (Ն. Զ.): Ողջը — ենթակա:

Քո խոսքը ինձ համար ամեն ինչ է: Ամեն ինչ — ստորոգյալ կազմող բառ:

Ծաղկի՛ր, հա՛մր հող հոգնած աշխարհի,

Շռայլ կանաչով ծածկիր ամեն ինչ (Մ. Մ.): Ամեն ինչ — ստորոգյալի լրացում:

2. Հարադրական կազմություն ունեցող որոշյալ դերանունների բաղադրիչները գրվում են անջատ: Դրանք են` ամեն ինչ(ը), ամեն մեկը, ամեն մի, յուրաքանչյուր ոք, ամեն ոք:

1. ա.Գտի´ր որոշյալ դերանունները, որոշի՛ր, թե նախադասության ինչ անդամ են դրանք:

բ.Դո՛ւրս գրիր ընդգծված գոյականները՝ նշելով դրանց ձևաբանական հատկանիշները:

Սոխակի քնքուշ հոգին բոլորը-ենթակա գիտեն, իսկ ամենքից-լրացում շատ՝ Սիցիլիա կղզու բնակիչները, որովհետև ամեն-լրացում գարնան համայն աշխարհից այստեղ լցվում են անհամար սոխակներ: Ու ամբողջ-լրացում տարի լալագին ու թախծոտ երգում են այդ թռչունները (Վ. U):

Սոխակի-հասարակ գոյական, սեռական հոլով, ի արտաքին հոլովում, եզակի թիվ,

Կղզու-հասարակ գոյական, սեռական հոլով, ու արտաքին հոլովում, եզակի թիվ

Աշխարհից-հասարակ գոյական, բացառական հոլով, ից արտաքին հոլովում, եզակի թիվ

Տարի-հասարակ գոյական, ուղղական հոլով, եզակի թիվ

Թռչունները-հասարակ գոյական, ուղղական հոլով, ը որոշյալ հոդ,հոգնակի թիվ

Բնակիչները-անձնանիշ գոյական, ուղղական հոլով, ը որոշյալ հոգ, հոգնակի թիվ

Ձիավորներն սկզբում գնում էին լուռ. յուրաքանչյուրն իր մտքերի մեջ էր խորասուզված: Ողջ-լրացում ճանապարհին նրանք լռելյայն ձիերն էին համեմատում իրար, ու ամեն ոք—ենթակա աշխատում էր չխախտել լռությունը (Ակ Բ.):

Ձիավորներն-անձնանիշ գոյական, ուղղական հոլով, ն որոշյալ հոդ, հոգնակի թիվ

Մտքերի-հասարակ գոյական, սեռական հոլով, ի որտաքին հոլովում, հոգնակի թիվ

Ճանապարհին-հասարակ գոյական, տրական հոլով, ին արտաքին հոլովում, եզակի թիվ

Ձիերն-հասարակ գոյական, ուղղական հոլով, ն որոշյալ հոդ, հոգնակի թիվ

Լռությունը-հասարակ գոյական, ուղղական հոլով, ը որոշյալ հոդ, եզակի թիվ

2.Դո՛ւրս գրիր դերանունները, որոշի՛ր դրանց տեսակը, հոլովն ու թիվը, պաշտոնը:

Նրան/սեռական,եզակի/ այնպես թվաց, թե ֆետրե գլխարկով մարդու սպիտակ թղթերը արտացոլում են ամեն ինչ/որոշյալ/, ինչպես/հարաբերական/ աղբյուրի վճիտ ջուրը:

Նա/անձնական,եզակի,ուղղական/ ինք(ն)/անձնական,եզակի,ուղղական/ էր իրեն/անձնական,ինքը-ի տրական հոլով,եզակի/ կամավոր դուրս դրել այն/ցուցական/ ամենից/որոշյալ/, ինչին/հարաբերական/տրական հոլովով/ եռանդով ձգտում էին բոլորը/որոշյալ,հոգնակի,ուղղական,ը որոշյալ հոդը/:

Ամբողջ/որոշյալ/ գիշեր այդ/ցուցական/ հարցը խռովել է հոգիս:

Ամեն/որոշյալ/ տեսակ երգ երգեցի – ամենից/որոշյալ/բացառական հոլովված/ լավ տաղն է էլի:

Ողջ/որոշյալ/ գիշերը հովը պարեց, ա՜խ, այնքա՜ն/հարաբերական/, այնքա՜ն/հարաբերական/ թեթև:

Ամեն/որոշյալ/ հոգի մի վիշտ ունի, ամեն մի/ցուցական/ ցավ` ամոքում:

Մենք/անձնական,հոգնակի,ուղղական/ մեկտեղ անցանք ճանապարհն այն/ցուցական/ ողջ/որոշյալ/, Ուր/հարաբերական/ մահն էր սուլում իր/անձնական,/ինքը-ի սեռական հոլով,եզակի/ դաժան հիմնը:

Ուզում էի մոռանալ ամենքին/որոշյալ/, ամեն ինչ/որոշյալ/:

Երջանիկ կին, համ ինք(ն)/անձնական,եզակի,ուղղական/ է ապրում իր/անձնական/ինքը-ի սեռական հոլով,եզակի/ ահագին ընտանիքով, համ էլ սենյակի վարձը տալիս ամենայն ճշտությամբ:

Յուրաքանչյուրս մեր/անձնական,հոգնակի/մենք-ի սեռական հոլով/ բաժին կշտամբանքն ու ապտակներն ստացանք, բայց թե ինչի/հարաբերական/ համար էինք թշնամացել, չասացինք:

3.Կազմի՛ր կամ գեղարվեստական գրականությունից դո՛ւրս գրիր նախադասություններ որոշյալ դերանունների տարբեր հոլովներով:

Ամեն մեկի մեջ կա յուրահատուկ բան։

Ամեն ինչի հասնելու համար շատ է պետք աշխատել ու չարչարվել, ամբողջ ժամանակը տրամադրել քեզ ու քո դասերին։

Բոլորն էլ ընդունակ են ամեն ինչի հասնելու, ուղակի պետք է ցանկանալ և ձգտել։

Ամբողջ ճանապարհն անցել է շատ ուրախ։

Յուրաքանչյուր ոք պարտավոր է պաշտպանել իր իրավունքները, իսկ մնացածը՝ հարգել։

Դասարանում յուրաքանչյուրը զբաղվում է իր հեռախոսով և չի լսում դասը։

Համայն ուժերով մենք կարողացանք վերանորոգել գյուղի մանկապարտեզը։

Հե՛յ, պարոննե՛ր, ականջ արեք
Թափառական աշուղին,
Սիրո՛ւն տիկնայք, ջահե՛լ տըղերք,
Լա՛վ ուշ դըրեք իմ խաղին։

Մենք ամենքըս հյուր ենք կյանքում
Մեր ծնընդյան փուչ օրից,
Հերթով գալիս, անց ենք կենում
Էս անցավոր աշխարհից։

Անց են կենում սեր ու խընդում,

Գեղեցկություն, գանձ ու գահ,
Մահը մերն է, մենք մահինը,
Մարդու գործն է միշտ անմահ։

Գործն է անմահ, լա՛վ իմացեք,
Որ խոսվում է դարեդար,
Երնե՜կ նըրան, որ իր գործով
Կապրի անվերջ, անդադար։

Չարն էլ է միշտ ապրում անմեռ,
Անե՜ծք նըրա չար գործքին,
Որդիդ լինի, թե հերն ու մեր,

Թե մուրազով սիրած կին։

Ես լավության խոսքն եմ ասում,
Որ ժըպտում է մեր սըրտին.
Ո՞վ չի սիրում, թեկուզ դուշման,
Լավ արարքը, լավ մարդին։

Է՜յ, լա՛վ կենաք, ակա՛նջ արեք,
Մի բան պատմեմ հիմի ձեզ,
Խոսքըս, տեսեք, ո՞ւր է գընում,
Քաջ որսկանի գյուլլի պես։

Շարունակությունն՝ այստեղ։

Դերանուններ

Իմ-առաջին դեմք, սեռական հոլով,եզակի թիվ,անձնական դերանուն

Մենք-առաջին դեմք,ուղղական հոլով,հոգնակի թիվ,անձնական դերանուն

Մեր-առաջին դեմք, սեռական հոլով,հոգնակի թիվ,անձնական դերանուն

Այս-ցուցական դերանուն

Իր-անձնական դերանուն, երրորդ դեմք, եզակի թիվ,սեռական հոլով

Որ-հարաբերական դերանուն,

Նրանք-երրորդ դեմք, ուղղական հոլով, հոգնակի թիվ,անձնական դերանուն

Նրա-երրորդ դեմք, սեռական հոլով, եզակի թիվ,անձնական դերանուն

Ես-ուղղական հոլով, առաջին դեմք, եզակի թիվ, անձնական դերանուն

Ո՞վ-հարցական դերանուն,եզակի թիվ,

Ձեզ-տրական հոլով, երկրորդ դեմք, հոգնակի թիվ,անձնական դերանուն

Ո՞ւր-հարցական դերանուն

Ինչպե՞ս-հարցական դերանուն,

Քեզ-տրական հոլով, երկրորդ դեմք,եզակի թիվ,անձնական դերանուն

Քո-երկրորդ դեմք,սեռական հոլով,եզակի թիվ,անձնական դերանուն

Ի՞նչ-հարցական դերանուն

Այն-ցուցական դերանուն

Նա-երրորդ դեմք, եզակի թիվ,ուղղական հոլով,անձնական դերանուն

Այնտեղ-ցուցական դերանուն

Ո՛չ-ժխտական դերանուն

Դու-երկրորդ դեմք, ուղղական հոլով,եզակի թիվ,անձնական դերանուն

Այսքան-ցուցական դերանուն,

Իրեն-տրական հոլով, երրորդ դեմք,եզակի թիվ,անձնական դերանուն

Մեզ-առաջին դեմք, տրական հոլով, հոգնակի թիվ, անձնական դերանուն

Նախադասություններ

Իմ ընկերներին ես շատ եմ սիրում։

Մենք այսօր հրավիրված ենք խնջույքի։

—Մեր տանը մոտիկ մի սրճարան կա, կարող եք այնտեղ գնալ։

Այս տարի մենք շատ դժվարություններ ունեցանք, բայց հիմա ամեն ինչ կարգին է։

Իր հագուստը ինձ գերեց։

Կուզեյի ասել, որ կգամ, բայց չեմ կարող։

—Նրանք կարող են դա անել, ես վստահ եմ։

Նրա մեջ մի յուրահատուկ բան կա։

Ես օրվա մեջ շատ ժամանակ եմ տրամադրում համակարգչին, պետք է ուղղել սխալս։

—Ո՞վ է ցանկանում գնել այս պիճակը։

Հուսով եմ, ձեզ դուր եկավ մեր կազմակերպած միջոցառումը,պարոն։

—Ու՞ր ենք գնում, չէ որ դասը արդեն սկսվել է։

Հիմա ինչպե՞ս ես քեզ զգում, կարիք կա օգնելու։

Քո աչքերի գույնը պարբերաբար փոփոխվում է։

—Ի՞նչ է ձեզ այդքան անհանգստացնում։

Այն, ինչ դու չես հավանում, մեկ ուրիշի համար ամենալավն է։

Նա քեզ օգնություն առաջարկեց, իսկ դու հրաժարվեցիր։

—Միգուցե այդտեղ եմ դրել ակնոցներս,կնայե՞ս։

Ո՛չ, կրկին փորձիր։ Այնքան փորձիր, մինչև ստացվի լուծել։

Դու վստահաբար կարող ես քո մեջ ուժ գտնել սենյակդ հավաքելու համար։

Շատ խանութներ այցելեցինք, բայց այսքան շքեղ զգեստ չհանդիպեցինք։

Ընկերները միշտ օգնում են իրար ու երբեք միմիյանց մենակ չեն թողնում։

Մեզ այսօր երեկոյան հրավիրել էին թռչունների դասընթացի։

1.Ընդգծե՛ք փոխադարձ 3 դերանուն.

ա) միմյանց, ամեն մեկին, իրար, դրանց, մեկմեկու, ոչ մեկը

բ) ոմանց, իրարից, ուրիշին, մեկմեկի, ոչնչով, միմյանցով

  2. Ընդգծե՛ք հարցական 3 դերանուն.

ա) այնպիսի, ինչպիսի՞, ո՞ր, համայն, ո՞վ, նա

բ) որքա՞ն, մեկը, այնինչ, ի՞նչ, ո՞ւր, որևիցե

գ) երբևէ, որտե՞ղ, ոմանց, ե՞րբ, ուրիշ, քանի՞

   3.Ընդգծե՛ք հարաբերական 3 դերանուն.

ա) ինչու, նույն, որչափ, սրա, ում, այսպիսի

բ) այսինչ, ինչպես, որևէ, նրանք, որքանով, որից

գ) որտեղի, նույնպիսի, ինչքան, ամեն ոք, քանիսը, դա

   4.Ընդգծե՛ք 5 դերանուն.

ա) բոլորովին, ինքը, մեկնումեկը, ինքնին, տեղնուտեղը, այլ, ոչ մի, այլևս, որքա՞ն, առմիշտ

բ) սա, ուր որ է, ինչ–ինչ, այժմ, որևիցե, փոքր–ինչ, ե՞րբ, միասին, նույնպիսի, եռաչափ

գ) ամեն մեկը, մեկտեղ, ո՞ւր, այլուր, նույնտեղ, ամենուր, մի քանի, մեջտեղ, յուրովի, ամբողջ

   5.Ընդգծե՛ք գոյականական 3 դերանուն.

ա) այդ, ես, ի՞նչ, այնինչ, ամեն ոք, սույն

բ) ոչինչ, այլ, ո՞վ, այնքան, այսպես, իրար

գ) որևէ, նա, յուրաքանչյուր ոք, ինչքա՞ն, այսինչ, մեկմեկու

   6.Ընդգծե՛ք ածականական 3 դերանուն.

ա) այդպես, այս, ոչ մեկը, ինչպիսի՞, բոլոր, դու

բ) յուրաքանչյուր, իրենք, որտե՞ղ, որոշ, սրանք, ո՞ր

գ) ոչ ոք, միևնույն, համայն, որչա՞փ, ինչ–որ, ամենքը

   7.Ընդգծե՛ք թվականական 3 դերանուն.

ա) միմյանց, մի քանի, որչա՞փ, նույն, նույնքան, այստեղ

բ) քանի՞, այսպիսի, այդքան, նույնպես, ո՞րերորդ, դա

գ) ոմանք, այսքան, այնպես, ո՞ր, որքան, քանի՞երորդ

  8. Ընդգծե՛ք մակբայական 3 դերանուն.

ա) նույնչափ, դրանք, երբևէ, այն, ո՞ւր, ամեն մի

բ) ողջ, այնտեղ, ինչպե՞ս, մեկը, նույնպիսի, երբևիցե

գ) այդտեղ, դուք, ամենայն, այսքան, ե՞րբ, ուրիշ

   9.Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.

ա) Տղամարդը ժպտում է, կարծես ուզում է ասել, որ բարակ գլանակը նուրբ է (իր, իրեն) համար։

բ) Հարգելի՛ տիկին, չէի՞ք ասի՝ Ձեր անունն (ի՞նչ, ինչպե՞ս) է:

գ) Նա հասցրել էր կարդալ դպրոցի գրադարանի (բոլոր, ամբողջ) գրքերը:

դ) Աբովյան, Նազարյան, Նալբանդյան, Պռոշյան, Րաֆֆի, Աղայան և (այլք, այլոք). որքա՜ն սրբագործված, նվիրական անուններ են։

ե) Հանդեսին հրավիրել էինք մի խումբ պաշտոնյաների, սակայն (ոչ մեկ, ոչ մեկը) չեկավ։

զ) Աչքերի ձևը նույնն էր, (ինչ–որ, ինչ որ) ծովափի կնոջ, որ դարձյալ բարակ մեջքով էր և բարձրահասակ:

է) Ինքս էլ չիմացա, թե (ինչու, ինչի) պատճառ բռնեցի գիրքը, ասացի, որ չեմ կարող գալ։

ը) Երեք ընկերոջ ժամադրել էի համերգ գնալու համար, բայց ոչ մեկը (չեկան, չեկավ)։

թ) Կիրակի օրը ծրագրել էինք զբոսարշավի մեկնել Ամբերդ և Քարի լիճ, բայց մեր դասղեկը առաջարկեց արշավը հետաձգել մեկ ամսով՝ առանց կարգին բացատրելու, թե (ինչու, ինչի) համար։

ժ) (Ողջ, բոլոր) շրջակա փողոցները լցված են հրասայլերով։

Առաջադրանքներ

1.Գտի՛ր տրված բառերի բոլոր նմանությունները (ձևի, իմաստի):

ա) Ես, սա, այս-առաջին դեմք

բ) Դու, դա, այդ-երկրորդ դեմք

գ) Նա, այն-երրորդ դեմք

2. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված մենք  անձնական դերանվան համապատասխան ձևերը:

Մեր քաղաքում հիմա շատ բան է փոխվել:
Երկար ժամանակ մեզ պատմում էր, թե որտե՛ղ է եղել և ինչե՛ր է տեսել:

Հիմա նա մեզնից հեռու է հազարավոր կիլոմետրերով:
Գրում է, թե մեզնով է ապրում ու մեզ սպասելով է անցկացնում ժամանակը:
Մի  քանի տարի մեի տանը ապրեց:
Տատս մեզնիցբողոքում է, բայց առանց մեզ էլ չի դիմանում:

3. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:

Ո՞վ-նա եկավ:

Ո՞ւմ-քո  պայուսակը:
Մոտենալ ո՞ւմ-նրան :
Հեռանալ ումի՞ց-իրենից:
Հիանալ ումո՞վ-մեզնով:

4. Ընդգծված գոյականները և հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, մենք, դուք դերանունների համապատասխան ձևերով (տրական հոլովով):

Եղբոր-քո խաղալիքն էր ջարդել:

Առանց եղբոր-քեզ տեղ չէր գնում:
Ընկերոջ-նրա ճառելն առաջին անգամ էր տեսնում:
Հանուն ընկերոջ-ձեզ ամբողջ ամառը մնաց շոգ քաղաքում:
Ո՞ւմ-նրա պարտեզն է օր օրի կանաչում ու գեղեցկանում:

Հանձնաժողովն ո՞ւմ-իրեն տվեց մրցանակը:

5.Դերանունների տրված զույգերի մեջ առանձնացրո՛ւ տրական հոլովով դրվածները: Խմբավորի՛ր բառազույգերի մյուս անդամները և դրանք անվանի՛ր:

Իմ, ինձ

քո, քեզ,

նրա, նրան,

իր, իրեն,

մեր, մեզ,

ձեր, ձեզ:

Ընդգծված դերանունները տրական հոլովին են պատկանում, իսկ չնշվածները՝ սեռական։

6. Տրված դերանուններով (սեռական հոլով) նախադասություններ կազմի՛ր և լրացրո՛ւ նախադասությունը:

Իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր:
Սեռական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան,որին պատկանում կամ վերաբերվում է որևէ բան:

Իմ մայրիկը շատ հոգատար է։

Քո աչքերի գույնն իմ մեջ հետաքրքիր հիշողություններ է արթնացնում։

Նրա համակարգչի գույնն շատ հազվադեպ է հանդիպում․ այն տվյալ ապրանքանիշի սեփականությունն է հանդիսանում։

Իր մասին կարելի անվերջ խոսել, քանի որ նա Հայաստանի պատվո ներկայացուցիչն է եղել տարբեր երկրներում։

Մերը ընկերությունը հավերժ է, ու ինչքան էլ դժվարություններ լինեն մենք միասին կլինենք։

Ձեր թխվածքը շատ համեղ է ստացվել․ կարող եմ ևս մեկն էլ խնդրել։

7. Հոլովման աղյուսակում գրի՛ր տրված դերաննուների համապատասխան ձևերը  և պատասխանի՛ր հարցերին:

Ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, ո՞վ:

Ուղղական — ես, դու, նա , ինքը, մենք, դուք, նրանք , իրենք

Սեռական- իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց, իրենց

Տրական-ինձ, քեզ, նրան, իրեն,մեզ, ձեզ, նրանց, իրենց

Հայցական —ինձ, քեզ, նրան, իրեն,մեզ, ձեզ, նրանց, իրենց

Բացառական-ինձնից, քեզնից, նրանից, իրենից, մեզնից, ձեզնից, նրանցից, իրենցից

Գործիական-ինձնով, քեզնով, նրանով, իրենով, մեզնով, ձեզնով, նրանցով, իրենցով

Ներգոյական-ինձնում, քեզնում, նրանում, իրենում, մեզանում, ձեզանում, նրանցում, իրենցում
Ո՞ր դերանունների սեռական և տրական հոլովներն են համընկնում:

Դուք, նրանք, իրենք դերանունները սեռական և տրական հոլովները համընկնում են։

Դերանուններից ո՞ր հոլովներն են նմանվում գոյականի համապատասխան ձևերին:

Գոյականի հետ նմանվում են ուղղական հոլովները։

8. Ուշադրությո՛ւն դարձրու ընդգծված դերանուններին և որոշի՛ր, թե ո՞ւմ անվան փոխարեն են դրվում դրանք:

Զինվորն ասաց, որ ինքը/զինվորը/ գիշերը գնացքով է գնալու ու նրան/անհայտ անձ/ էլ է տանելու իր հետ:
Որսորդը բողոքում էր, որ ինքն/որսորդը/ անտառում արջ է տեսել, իսկ նա/անհայտ անձ/ չի հավատում իրեն:
Գիտնականն ասում է, որ իրեն/գիտնականին/ իրեղեն ապացույցներ են պետք, նա/պատմողը/ իզուր է ուզում խոսքով ապացուցել:
Անծանոթն ասաց, որ նա/անհայտ անձ/ իզուր է անհանգստանում, ինքը/անծանոթ/ միայն մի բաժակ ջուր է ուզում:
Հետախույզն ընկերոջը հորդորում էր, որ նա/ընկերը/ իզուր ժամանակ չկորցնի, ինքը գիտի, որ այդտեղ այլևս գետ չկա:

9.Պարզի՛ր, թե յուրաքանչյուր նախադասության մեջ ո՞ւմ անվան փոխարեն են դրվում ընդգծված երրորդ դեմքի դերանունները և պատասխանի՛ր հարցին:
Օրինակ`
Տղայի հայրը նրանով է պարծենում:- Տղայով:

Տղան ընկերոջ մասին ասում էր, որ նա-ընկերը վախենում է օձի լեզվից, մինչդեռ ինքը-տղան գիտե, որ օձերը լեզվով միայն հոտոտում ու շոշափում են:
Աղջիկը զարմացած նայեց տատին, նա իրեն-տատին այդքան ոգևորված չէ՞ր տեսել, ի՞նչ է:

Աղջիկը զարմացած նայեց տատին,  ինքը-աղջիկը նրան այդքան ոգևորված չէ՞ր տեսել, ի՞նչ է:

Ծերունին տղայի կողքին իր-ծերունու մանկությունն էր հիշում:

Ծերունին տղայի կողքին նրա-տղայի մանկությունն էր հիշում:
Գայլն իրեն համոզում էր, որ ինքը-գայլը չի վախենում շներից:

Գայլն իրեն համոզում էր, որ նա-գայլը չի վախենում շներից:

Նախադասության մեջ նա՞, թե՞ ինքը դերանունն է փոխարինում նույն նախադասության ենթակայի անվանը:

Կարծում եմ նախադասության մեջ ինքը դերանունն է փոխարինում նույն նախադասության ենթակայի անվանը։

Առաջադրանքներ

1․Կարդալ և պատրաստվել դասարանում անցկացվելիք հարցուպատասխանին։

2․Հոլովել ես, դու, նա , ինքը, մենք, դուք, նրանք , իրենք դերանունները, յուրաքանչյուրի 3 հոլովական ձևերով կազմել նախադասություններ։

Ուղղական — ես, դու, նա , ինքը, մենք, դուք, նրանք , իրենք

Սեռական- իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց, իրենց

Տրական-ինձ, քեզ, նրան, իրեն,մեզ, ձեզ, նրանց, իրենց

Հայցական —ինձ, քեզ, նրան, իրեն,մեզ, ձեզ, նրանց, իրենց

Բացառական-ինձնից, քեզնից, նրանից, իրենից, մեզնից, ձեզնից, նրանցից, իրենցից

Գործիական-ինձնով, քեզնով, նրանով, իրենով, մեզնով, ձեզնով, նրանցով, իրենցով

Ներգոյական-ինձնում, քեզնում, նրանում, իրենում, մեզանում, ձեզանում, նրանցում, իրենցում

1.Ես շատ եմ սիրում իմ ընկերներին։

2.Իմ ընկերները շատ թանկ են ինձ համար։

3.Ինձնով հպարտանում են ծնողներս։

4.Դու կարո՞ղ ես մեզ օգնել։

5.Քո մազերը շատ գեղեցիկ են։

6.Քեզնից շատ դրական էներգիա է գալիս։

7.Նրանում շատ հետաքրքիր ու խորհրդավոր բան կա։

8.Միգուցե՞ նրանով կարող ենք կրտել այս ժապավենը։

9.Նա կապուտաչյա է, որը յուրահատկություն է տալիս իր տեսքին՝ հատկապես դեմքին։

10.Իր տաբատը ինձ դուր է գալիս, միգուցե՞ ես էլ գնեմ։

11.Իրենից պետք չէ հեռու մնալ, վստահ եմ, որ նա լավն է։

12.Իրեն նեղացնելը անմարդկային քայլ կլինի բոլորիս կողմից։

13.Մեր ընկերությունը դեռ շատ երկար տարիներ կպահպանվի։

14.Մենք միասին ամեն ինչ կարող ենք հաղթահարել, ուղղակի ցանկություն է պետք, որը մենք ունենք։

15.Մեզնով հպարտանում են մեր ուսուցիչներն ու ծնողները, բայց իրականում մեր հաջողություններն իրենց շնորհիվ են։

16.Ներեցեք, ձեր դրամապանակը ընկավ։

17.Ինքներդ ձեզ վատաբանելով չեք կարող հասնել ձեր նպատակներին, վերջիվերջո դուք ձեր լավագույն ընկերն եք։

18. Տիկին, դուք բավականին քաղաքավարի գտնվեցիք այդ հանցագործի հանդեպ։ Շնորհակալ եմ։

19.Իրենցից ես չեմ սպասում վատ արարքներ առանց պատճառ, ուղղակի պետք է հասկանալ խնդիրը։

20.Իրենց հաջողությունը կարևոր էր մեր դպրոցի համար, և դրանով նրանք բարձր են պահում <<Մխիթար Սեբաստացի>> կրթահամալիրի պատիվը։

21.Իրենք պետք է ինքնուրույն հասկանան իրենց սխալը, օգնելով մենք կարող ենք խանգարել նրանց բնականուն կյանքը։

1․Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.

      ա) Մենք՝ ուսանողներս, այդ մասին լսում էինք (առաջի, առաջին) անգամ:

      բ) Շուրջ (ութանասուն, ութսուն) դպրոցահասակ երեխաներ էին մասնակցում գարնանային այդ տոնախմբությանը։

      գ) Փոքրիկը ձեռքում ամուր պահել էր (տաս, տասը) դրամ։

      դ) Բողոքի երթին մասնակցում էին (հարուրավոր, հարյուրավոր) մարդիկ։

      ե) Իմ տեղը երրորդ կարգի (երեսունչորրորդ, երեսունչորսերորդ) է:

      զ) Երեխաներս սովորում են Երևանի (թիվ համար, թիվ) տասնչորս դպրոցում։

      է) Այս տարի կայացավ հայերենագիտական միջազգային (VII–րդ, 7–րդ) գիտաժողովը։

      ը) Բացարձակ գերազանցիկ լինելու համար Սոնային պակասում էր ընդամենը (զրո, զերո) ամբողջ հինգ տասնորդական տոկոս վարկանիշ։

     2․Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.

      ա) Իմ ուսապարկում մնացած խնձորները (երկու–երկուական, երկուական) բաժանեցի արշավականներին:

      բ) Ես լավ եմ ճանաչում ձեր դասարանի երկու (գերազանցիկին, գերազանցիկներին)։

      գ) Ինձ մոտ մնացել է երկու (տասնանոց, տասանոց) և երեք հինգանոց թղթադրամ:

      դ) Ես բնավ չեմ վախենում (տասներեք, տասերեք) թվից, քանի որ ծնվել եմ ամսվա այդ օրը:

      ե) Պայմանավորվել ենք, որ հաջորդ անգամ կհանդիպենք այս ամսվա (28–ին, 28ին)։

      զ) Այդ կինը իր միջնամատերին և մատանեմատերին դրել էր (երեք– երեք, երեք–երեքական) ոսկե մատանիներ։

      է) Տոնածառը զարդարելու համար գնեցի քսան (խաղալիք, խաղալիքներ)։

      ը) Իմ օրագրում (երկուներ, երկուսներ) ընդհանրապես չկան:

      թ) Շուտով ժամը (ինը, իննը) կլինի, իսկ դու դեռ պատրաստ չես դասի գնալու:

      ժ) Եթե՝ մեր ունեցածը հավասար բաժանենք, ապա ամեն մեկիս հասնում է երկուսուկես (խնձոր, խնձորներ)։

      ժա) Նախարարն ասաց, որ ընդունելությունը սկսված է, և հերթագրվածներից մեկնումեկը թող ներս (գան, գա)։

     3․Թվականները նշանակում են՝

      1. առարկայի քանակ

      2. առարկա

      3. գործողության հատկանիշ

      4. գործողություն

     4․Ո՞ր բառը թվական խոսքի մաս չէ.

      ա) 1. տասներորդ, 2. վերջին, 3. մեկուկես, 4. առաջին

      բ) 1. մեկ երրորդ, 2. տասնհինգական, 3. նախավերջին, 4. վեց–վեց

      գ) 1. շատ, 2. հարյուրմեկական, 3. քառորդ, 4. երեքուկես

      դ) 1. տասանոց, 2. տասական, 3. տասնորդական, 4. տասնվեց

      ե) 1. տասներորդ, 2. միակ, 3. մեկ, 4. մեկ վեցերորդ

     5․Ո՞րն է դասական թվական.

      ա) 1. կես, 2. քառորդ, 3. առաջին, 4. չորսուկես

      բ) 1. հինգական, 2. հինգերորդ, 3. հինգ–հինգ, 4. հինգ

     6․Ո՞ր նախադասության մեջ թվականի կազմության սխալ կա.

      ա.

      1. Քառասուն տարի շարունակ սպասել էր նրան:

      2. Հարցարանը գնահատվում է 10 միավորով։

      3. Քառորդ ժամ անցավ, մինչ նա կգար:

      4. Վաղը նշելու ենք պապիկիս ութանասուն ամյակը։

      բ.

      1. Գոհարիկը միայն գերազանց գնահատականներ է ստացել I — V դասարաններում։

      2. Աշակերտներին բաժանեցին տասական տետր:

      3. Սովորում եմ տասներորդ դասարանում։

      4. Առաջի հարկում տեղավորվել էին հյուրերը:

     6․Ընդգծված կազմություններից ո՞րն է սխալ.

  ա) 1. տասը օր, 2. հինգը պարկ, 3. ինն անգամ, 4. ութսուն լուսատարի

      բ) 1. տասնական թվականներ, 2. քառորդ ժամ, 3. յոթանասուն տարի, 4. մեկ տասներորդ մասը

      գ) 1. մեկերորդ դասարան, 2. իններորդ շարք, 3. երեսուներեքերորդ համարը, 4. հարյուր տասներորդ մարդը

      դ) 1. 2–ական գրիչ, 2. տասնհարկանի շենք, 3. X–ից հետո, 4. տաս է պակաս

1. Հետևյալ բառերը դասակարգի՛ր ըստ հոլովների՝ ուղղական, սեռական, տրական,հայցական,բացառական,գործիական, ներգոյական․

տիկին — ուղղական
հատակին — տրական
խոսակից — ուղղական
խոսնակից — բացառական
կորով — ուղղական
այգում — ներգոյական
ոռոգում — ուղղական
մարտին — տրական
կողակից — ուղղական
ժողով — ուղղական
տողով — գործիական
խաղում — ներգոյական
հակազդում — ուղղական
կաղին — ուղղական
կողին — տրական
թութակից — բացառական
կողով — գործիական
շենքում — ներգոյական
ջրվեժին — տրական
լծակից — բացառական
նավով — գործիական
կավով — գործիական
շտկում — ուղղական
գետին — ուղղական
հաղարջին — տրական
կղզյակից — բացառական
տաղով — գործիական
երկնքում — ներգոյական
անկում — ուղղական
օրվա — սեռական
տեսքով — գործիական
գիշերվանից — բացառական
շարժմամբ — գործիական
կրակի — սեռական
այգուց — բացառական
որդու — սեռական
Հակոբենց — սեռական
անտառում — ներգոյական
որդուց — բացառական
վահանով — գործիական
հարթակում — ներգոյական

2․Ինչպե՞ս պիտի ձևափոխել դերասան և գիրք գոյականները, որ պատասխանեն ո՞ւմ, ինչի՞(ն), ումի՞ց, ինչի՞ց, ումո՞վ, ինչո՞վ, ինչո՞ւմ, ովքե՞ր, ինչե՞ր(ը), ինչերի՞(ն), ինչերի՞ց, ինչերո՞վ, ինչերո՞ւմ հարցերին։

Դերասանին, գրքին, գրքից, դերասանով, գրքով, գրքում, դերասաններ, գրքեր, գրքերի, գրքերից, գրքերով, գրքերում

3․Նախադասությունները լրացրո՛ւ փակագծերում տրված բառերով։

ա) Հարացույցները սովորաբար ներկայացվում են աղյուսակի տեսքով։
բ) Թեք հոլովաձևերը մեծ մասամբ կազմվում են ուղղական հոլովից, երբեմն՝
սեռական-տրականից։
գ) Անձնանիշ գոյականներին բնորոշ չէ ներգոյական հոլովը։
դ) -ից, -ով, -ուց, -բ մասնիկները հոլովոկերտ վերջավորություններ են։
ե) Հոլովման ժամանակ որոշ բառերի մեջ կատարվող ա/ո կամ ու/ա հնչյունափոխությունը կոչվում է թեքույթ։

(թեքույթ, հոլովոկերտ, հարացույց, հոլովաձ, ներգոյական)
ՀՄՏՈՒԹՅՈՒՆ. ԳԻՏԵԼԻՔԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄ

4․Փակագծերում տրված բառերը անհրաժեշտ հոլովներով տեղադրի՛ր նախադասություններում։

ա) Հյուսնը աշխատում էր ուրագով։
բ) Պապս գինու խաղողը ճզմում էր հնձանում։
գ) Նա ձեռքով արեց հեռվից իրեն բարևող ընկերոջը։
դ Օժտվածությունից ոչ պակաս կարևոր է աշխատասիրությունը։
ե) Բոլոր վեճերը կարելի է հարթել փոխզիջմամբ։
(ընկեր, ուրագ, վեճ, օժտվածություն, հնձան)

ՔՆՆԱՐԿՈՒՄ 5․Ուղղական հոլովը հոլովակերտ չի ստանում, բայց մյուս հոլովների պես
համարվում է հոլովաձև։ Ո՞րն է տրամաբանությունը։

6․Անտուան դը Սենտ Էքզյուպերիի «Աղոթք» գրվածքից դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ որոշելով հոլովները,հոլովումները,առումը,թիվը։ 

Աստվա՛ծ իմ, չեմ խնդրում հրաշքներ և տեսիլքներ, այլ խնդրում եմ ուժ` ամենօրյա կյանքի համար: Սովորեցրո՛ւ ինձ ­փոքրիկ քայլերի արվեստը:Դարձրո՛ւ ինձ ուշադիր և հնարամիտ, որպեսզի ճիշտ ժամանակին ձեռք բերեմ ինձ պետքական գիտելիք ու փորձ և առօրյա խայտաբղետության մեջ գլուխ հանեմ ինձ վերաբերող դեպքերից:
Սովորեցրո՛ւ ինձ ճիշտ տնօրինել կյանքիս ժամանակը: Նվիրի՛ր ինձ
այն նուրբ զգացողությունը, որով կտարբերեմ առաջնահերթը երկրորդականից:
Քեզնից խնդրում եմ չափավորություն և զսպվածություն, որպեսզի
կյանքումս չգայթակղվեմ և չսայթաքեմ, այլ կարողանամ խելամիտ
ծրագրել իմ օրը, կարողանամ տեսնել բարձունքներն ու հեռուները և
գոնե երբեմն ժամանակ գտնեմ արվեստը վայելելու համար:
Թույլ մի՛ տուր, որ երազանքների հույսին մնամ, ո՛չ անցյալի, ո՛չ ապագայի մասին երազանքների։ Օգնի՛ր ինձ լինելու այստեղ և հիմա, ընդունելու այս րոպեն՝ որպես ամենակարևորը, հնարավորինս ճիշտ անելու
հաջորդ քայլս:
Պահպանի՛ր ինձ այն միամիտ հավատից, թե այս կյանքում ամեն ինչ
պետք է հարթ լինի: Տո՛ւր ինձ սթափ գիտակցումն այն բանի, որ դժվարությունները, պարտությունները, անկումներն ու ձախողումները
կյանքի սոսկ բնական բաղադրիչներն են, որոնց շնորհիվ աճում ենք ու
հասունանում:
Հիշեցրո՛ւ ինձ, որ հաճախ սիրտը վիճում է բանականության հետ:
Անհրաժեշտ պահին ինձ մո՛տ ուղարկիր ինչ-որ մեկին, ով քաջություն
կունենա ասելու ճշմարտությունը, բայց ասելու սիրով:
Գիտեմ, որ շատ խնդիրներ լուծվում են, երբ ոչինչ էլ չես ձեռնարկում: Ուրեմն տո՛ւր ինձ համբերություն:Նշի՛ր՝ ինչ իմաստով է կիրառված խնդիր բառը։
Գիտես, թե որքան շատ եմ զգում ընկերության և սիրո կարիքը: Թո՛ւյլ
տուր՝ գլուխ հանեմ կյանքի այդ ամենադժվար խնդրից, և թող արժանի
լինեմ ճակատագրի այդ ամենաչքնաղ ու քնքուշ նվերին:
Շնորհի՛ր ինձ հարուստ երևակայություն, որպեսզի ճիշտ պահին և
ճիշտ տեղում լուռ կամ խոսքով նվիրեմ ինչ-որ մեկին անհրաժեշտ ջերմությունն ու բարությունը։
Դարձրո՛ւ ինձ մարդունակ թակելու նրանց դռները, ովքեր ամենաներքևում են: Պահպանի՛ր ինձ այն վախից, թե կարող եմ ինչ-որ բան բաց թողնել կյանքում: Տո՛ւր ինձ ոչ թե այն, ինչ ուզում եմ, այլ այն, ինչն իսկապես անհրաժեշտ է ինձ: Եվ խնդրում եմ նորից սովորեցրո՛ւ ինձ ­փոքրիկ քայլերի արվեստը:Գրի՛ր թելադրությունը։ Դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ նշելով դրանց հոլովները։

հրաշքներ-ուղղական, հոգնակի
տեսիլքներ-ուղղական, հոգնակի
ուժ-ուղղական, եզակի
կյանքի-սեռական, ի հոլովում, եզակի
քայլերի-սեռական, ի հոլովում, եզակի
արվեստը-ուղղական, եզակի
ինձ-ուղղական, եզակի
ժամանակին-տրական, ին հոլովում, եզակի
գիտելիք-ուղղական, եզակի
փորձ — ուղղական, եզակի
գլուխ — ուղղական, եզակի
դեպքերից — բացառական, ից հոլովում, հոգնակի
ժամանակը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
զգացողությունը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
քեզնից — բացառական, ից հոլովում, եզակի
չափավորություն, ուղղական, եզակի
զսպվածություն — ուղղական, եզակի
օրը — հայցական, եզակի
բարձունքներ — ուղղական, հոգնակի
հեռուները — հայցական, ը հոլովում, հոգնակի
ժամանակ — ուղղական, եզակի
արվեստը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
երազանքների — սեռական, ի հոլովում, եզակի
հավատից — բացառական, ից հոլովում, եզակի
գիտակցում — ուղղական, եզակի
դժվարությունները — հայցական, ը հոլովում, հոգնակի
պարտությունները — հայցական, ը հոլովում, հոգնակի
անկումները — հայցական, ը հոլովում, հոգնակի
ձախողումները — հայցական, ը հոլովում, հոգնակի
բաղադրիչներ — ուղղական, հոգնակի
սիրտը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
քաջություն — ուղղական, եզակի
ճշմարտությունը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
սիրով — գործիական, ով հոլովում, եզակի
խնդիրներ — ուղղական, հոգնակի
համբերություն — ուղղական, եզակի
իմաստով — գործիական, ով հոլովում, եզակի
խնդիր — ուղղական, եզակի
բառը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
կյանքի — սեռական, ի հոլովում, եզակի
խնդրից — բազառական, ից հոլովում, եզակի
ճակատագրի — սեռական, ի հոլովում, եզակի
նվերին — տրական, ին հոլովում, եզակի
երևակայություն — ուղղական, եզակի
խոսքով — գործիական, ով հոլովում, եզակի
ջերմություն — ուղղական, եզակի
բարությունը — հայցական, ը հոլովում, եզակի
մարդ — ուղղական, եզակի
դռները — հայցական, ը հոլովում, հոգնակի
վախից — բացառական, ից հոլովում, եզակի
կյանքում — ներգոյական, ում հոլովում, եզակի

Ա՜խ, ինչքան զոհեր ենք տվել,

Որ պահենք այս հողը մի բուռ,Անունը Հայաստան պահենք:Արյունի ծովեր ենք տվել,Որ պահենք այս հողը մի բուռ,Անունը Հայաստան պահենք:Քրտինքի ծովեր ենք տվել,Որ կորդը բուրաստան պահենք,Տաճար ու ոստան պահենք:Այս մի բուռ քարեղեն հողում,Այս մի բուռ քարեղեն հողումԴեռ ինչքան ջանք է հարկավոր,Որ պահենք հացը հոգևոր:Եվ պահենք մեր քայլը` այս խենթՔառատրոփ թռչող կյանքի հետ:Եվ պահենք մեզանով լեցունՄեր հոգուն տարեկից լեզուն:Սեփական մեր բույրը պահենք,Եվ պահենք մեր համը սեփական,Սեփական մեր գույնը պահենք,Եվ ապրենք տանը սեփական:Եվ տոհմ ու գերդաստան պահենք,Եվ պահենք այս հողը մի բուռ,Անունը Հայաստան պահենք:Բանաստեղծությունից դուրս գրիր գոյականները, որոշիր առումը, թիվը, հոլովը, հոլովումը, բառակազմորեն վերլուծիր։Զոհեր — հոգնակի, ուղղական, պարզ բառհողը — եզակի, ուղղական, պարզ բառՀայաստան — եզակի, ուղղական, Հայ-ա-ստան — ածանցավոր բառարյունի — եզակի, սեռական, պարզ բառծովեր — հոգնակի, ուղղական, պարզ բառքրտինքի — եզակի, սեռական, ի հոլովում, պարզ բառկորդը — եզակի, ուղղական, պարզ բառբուրաստան — եզակի, ուղղական, բուր-ա-ստան — ածանցավոր բառտաճար — եզակի, ուղղական, պարզ բառոստան — եզակի, ուղղական, պարզ բառբուռ — եզակի, ուղղական, պարզ բառջանք — եզակ, ուղղական, պարզ բառհացը — եզակի, ուղղական, պարզ բառքայլը — եզակի, ուղղական, պարզ բառկյանքի — եզակի, սեռական, ի հոլովում, պարզ բառհոգուն — եզակի, տրական, ուն հոլովում, պարզ բառբույրը — եզակի, ուղղական, պարզ բառհամը — եզակի, ուղղական, պարզ բառգույնը — եզակի, ուղղական, պարզ բառտանը — եզակի, ուղղական, պարզ բառտոհմ — եզակի, ուղղական, պարզ բառգերդաստան — եզակի, ուղղական, գերդ-ա-ստան — ածանցավոր բառ